Η κρυοσυντήρηση χρησιμοποιείται σήμερα ως μέθοδος για τη συντήρηση διαφορετικών τύπων κυττάρων και ιστών, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται αρσενικοί και θηλυκοί γαμέτες και έμβρυα.

Στην Ιταλία, μετά την εφαρμογή του Νόμου 40 του 2004, δεν επιτρέπεται η κατάψυξη εμβρύων, αλλά μόνο ωοκυττάρων, ωοθηκών και σπέρματος.

Η κρυοσυντήρηση ανθρώπινων ωοκυττάρων επιτρέπει την υπέρβαση δεοντολογικών και ηθικών προβλημάτων που συνυφαίνονται με την κρυοσυντήρηση των εμβρύων και την αποφυγή προβλημάτων που συνδέονται με το Σύνδρομο Υπερδιέγερσης Ωοθηκών.

Η κρυοσυντήρηση σπερματοζωαρίων του ανδρός έχει καταστεί μια πολύ κοινή πρακτική στις παρεμβάσεις Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, με βέλτιστα αποτελέσματα στη μάχη κατά της στειρότητας του ζευγαριού. Η κρυοσυντήρηση ωοκυττάρων της γυναίκας δεν γνωρίζει την ίδια επιτυχία. Τα πρωτόκολλα που υπάρχουν σήμερα επιτρέπουν την επίτευξη μιας σχετικά καλής επιβίωσης των ωοκυττάρων μετά την απόψυξη, αλλά τα ποσοστά επιτυχίας, λαμβάνοντας υπόψη την ποιότητα των εμβρύων και τη συχνότητα κυήσεων, είναι κατώτερα από εκείνα που επιτυγχάνονται με ωοκύτταρα ή έμβρυα που δεν έχουν ψυχθεί. Υπάρχει συμφωνία στη διεθνή βιβλιογραφία ότι η πιθανότητα εμφύτευσης στη μήτρα μετά τη γονιμοποίηση για κάθε κατεψυγμένο ωοκύτταρο είναι περίπου 1-2 %.

Για το λόγο αυτό, η κρυοσυντήρηση ωοκυττάρων θεωρείται ακόμη σήμερα μια πειραματική τεχνική, η οποία παρουσιάζει, εντούτοις, τα εξής πλεονεκτήματα:

• Αποφυγή νέων διεγέρσεων των ωοθηκών με χορήγηση φαρμάκων για την ωρίμανση περισσότερων ωοκυττάρων ταυτόχρονα, τα οποία στη συνέχεια μεταφέρονται και γονιμοποιούνται στη μήτρα
  Διατήρηση του δυναμικού αναπαραγωγής σε γυναίκες που πρέπει να υποβληθούν σε χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία για καρκίνο
  Διατήρηση του δυναμικού αναπαραγωγής σε γυναίκες με άλλες ασθένεις, π.χ. υποτροπιάζουσες κύστες στις ωοθήκες, σοβαρά φλεγμονώδη νοσήματα του παχέος εντέρου και αυτοάνοσα νοσήματα

Οι τεχνικές κρυοσυντήρησης είναι δύο:

Βραδεία κατάψυξη
Παραδοσιακή τεχνική που προβλέπει επεξεργασία των ωοκυττάρων με προπαρασκευαστικά χημικά διαλύματα, μεταφορά σε βιολογικό καταψύκτη έως τους -150° C και ακολούθως βύθιση σε υγρό άζωτο στους -196° C.
Το πρωτόκολλο κρυοσυντήρησης προβλέπει επίσης έκθεση των ωοκυττάρων σε κρυοπροστατευτική ουσία και πρόγραμμα βραδείας κατάψυξης/ταχείας απόψυξης, με χρήση προγραμματιζόμενου καταψύκτη.
Η απόψυξη πρέπει να λάβει χώρα γρήγορα για να αποτραπεί ο σχηματισμός κρυστάλλων πάγου εντός των κυττάρων. Πολλές φορές, τα αποψυγμένα ωοκύτταρα είναι κατεστραμμένα, γεγονός που δυσχεραίνει την επιβίωση και τη γονιμοποίησή τους και, κατά συνέπεια την αρχή εγκυμοσύνης.

Ταχεία κατάψυξη ή υαλοποίηση
Πιο καινοτόμος τεχνική που αναπτύχθηκε ακριβώς για να αποτρέπεται η μεγάλη έκθεση των ωοκυττάρων σε περιβαλλοντικούς και χημικούς παράγοντες που μπορεί να τα καταστρέψουν. Για το σκοπό αυτό, τα ωοκύτταρα καταψύχονται και μεταφέρονται γρήγορα σε υγρό άζωτο (-196° C) και το κύτταρο «υαλοποιείται», δηλ. στερεοποιείται ταχέως χωρίς να σχηματίζεται πάγος. Ωστόσο, για την επίτευξη αυτού του αποτελέσματος, οι προπαρασκευαστικές χημικές ουσίες στις οποίες βυθίζεται το ωοκύτταρο είναι πολύ πιο συμπυκνωμένες και αυτό εγείρει αμφιβολίες για τις πιθανές τοξικές δράσεις. Σε κάθε περίπτωση, αυτή η τεχνική έχει δώσει καλύτερα αποτελέσματα από τη βραδεία κατάψυξη όσον αφορά τη βιολογική ακεραιότητα του ωοκυττάρου μετά την απόψυξη και το ποσοστό κυήσεων που επιτυγχάνονται.
Εφόσον η τεχνική είναι πρόσφατη, δεν υπάρχουν προς το παρόν στοιχεία για την εκτίμηση της επιδημιολογικής ασφάλειας και της τοξικής δράσης στα νεογνά. Οι μελλοντικές εξελίξεις θα αφορούν πιθανότατα τον τύπο των ουσιών που χρησιμοποιούνται για την υαλοποίηση, ευνοώντας την αντικατάσταση των χημικών ουσιών με άλλες φυσιολογικές και μη τοξικές και τη χρήση μηχανικής υποστήριξης για την καλύτερη απομόνωση των ωοκυττάρων από το περιβάλλον και από το ελεύθερο άζωτο.

Τέλος, πρόσφατα προσδιορίστηκε μια άλλη ελπιδοφόρα εναλλακτική για τη συντήρηση της γονιμότητας: η κατάψυξη ιστού από την ωοθήκη.
Το εξώτατο τμήμα της ωοθήκης, που ονομάζεται φλοιός, περιέχει μεγάλο αριθμό αρχέγονων ωοθυλακίων, δηλ. υποψήφιων προδρόμων ωοθυλακίων που μπορεί να αναπτυχθούν κατά τη διάρκεια του εμμηνορυσιακού κύκλου. Τα αρχέγονα ωοθυλάκια, επειδή είναι μικρά και μη διαφοροποιημένα, υφίστανται, κατά ποσοστό, περιορισμένες βλάβες από τη διαδικασία της κατάψυξης. Επίσης, η κατάψυξη ιστού από την ωοθήκη παρουσιάζει μερικά πιθανά πλεονεκτήματα σε σχέση με την κατάψυξη ωοκυττάρων ή εμβρύων: μπορεί να πραγματοποιηθεί και σε νεαρές γυναίκες που δεν έχουν φτάσει ακόμη στην εφηβεία (προέφηβοι), δεν απαιτεί διέγερση των ωοθηκών και, άρα, δεν καθυστερεί την έναρξη αντινεοπλασματικής θεραπείας.
Εντούτοις, η διαδικασία βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο και πρέπει να διεξαχθούν περαιτέρω μελέτες για την in vitro καλλιέργεια αποψυγμένου ιστού από ανθρώπινη ωοθήκη και για τις μελλοντικές χρήσεις του (αυτοεμφύτευση, IVF κτλ).

Βιβλιογραφία
http://www.iss.it/binary/rpma/cont/lett.1213184904.pdf
http://www.iss.it/binary/rpma/cont/crioconservazione.1213182170.pdf

<< επιστροφή